مادر در تمامی فرهنگ ها واژه ای مقدس و محترم است.مادر مظهر دوستی ، محبت و صمیمیت است از این روست که انسانها نخستین محبت خداوندی را از مادر می یابد و نخستین واژگانی که به آن تکلم می کند زبانی است که مادر به وی می آموزد.طبیعی است هرکس به مادر و زبان مادریش علاقه و احترام خاصی قایل می شود.لیکن در مواقعی این علاقه و محبت به زبان مادری توسط گروه های افراطی برای مقاصد ضد انسانی مورد استفاده قرار می گیرد و با تحریک احساسات جوانان نسبت به زبان مادری هیجان های بوجود آمده از آن را به تعصب کور و افراطی گری بی منطق هدایت می کنند. غافل از اینکه زبان فقط وسیله ای بیش از ارتبا ط انسانها با یکدیگر نیست چرا از آن برای اهداف غیر انسانی استفاده کنیم . چه خوب است به جای آن بتوانیم تاحدی را زبان جاهای مختلف دنیا آشنا شویم مثل آشنایی با فرهنگ نقاط مختلف جهان که زبان هم جزئی از فرهنگ است هر چیزی در دنیا وجود دارد حکمتی دارد واختلاف زبان نیز از این امر استثنا نیست نمونه ای در مناقب ابن ابن شهرآشوب نقل شده که علی بن مهزیار گفته: یکی از غلامانم را که صقلابی بود به خدمت امام هادی علیهالسلام فرستادم با حالت تعجب برگشت. از او سبب تعجبش را پرسیدم گفت: چرا تعجب نکنم؟ پیوسته با من به زبان صقلابی تکلم کرد انگار یکی از ماست. این کار را بدین جهت انجام داد که حاضران متوجه نشوند. [1] .
مختصری از آموزش زبان ترکی که زبان مادریم است،
تقدیم به دوستان
موقیتـــــــهای زمانــــــــی”
صبــــــــح ـــــــــــــــــ ” سحــــــر ” ــــــــــــــــــsahar یا ” صوب ” ـــــــــــــــــــsoob
نیم روز (بین صبح وظهر) ـــــــــــ ” ناشت او لوخ ” ـــــــــــــــــــــ nashtolookh
ظهـــــــر ــــــــــــــ “گون آرتا ” ـــــــــــــــــgoon urtu یا ” ناهار چاغی “ــــــــــــــــ nuhur chughi
بعد از ظهـــــــــر ـــــــــــــ “ناهاردان سورا ” ــــــــــــــــ nuhur dun sorru
عصـــــــر ــــــــــــــ “آخشــــــــا م ” ـــــــــــــــــــ ukhshum
شـــــــــب ـــــــــــــــــ “گجه ” ــــــــــــــــــ geja
طلوع آفتــــــــــاب ــــــــــــــــ “گون چیخا ن” ـــــــــــــــ chikhun goon
غروبـــــــ آ فتـــــاب ــــــــــــــ ” گون باتان ” ـــــــــــــــ goon butun
امروز ــــــــــــــــــــ “بویون” ـــــــــــــــــــbooyoon
فـــــردا ـــــــــــــــــــ ” صا باح ” ـــــــــــــــ subuh
دیــروز ــــــــــــــــــ ” دونن ” ـــــــــــــــــdoonan
پس فردا ــــــــــــــ “بیری گون ” ـــــــــــــــــــ biri goon
پریروز ــــــــــــــــــــ “ا یسترآ گون ” ـــــــــــــــ istir u goon
سال ــــــــــــــــ ” ایـــــل ” ـــــــــــــــــــ il
امسال ـــــــــــــــــ ” بو ایـــــــل ” ــــــــــــ boo il
پارسال ــــــــــــــــ “بیل دیر “ــــــــــــــــــ bil dir
سال بعد ــــــــــــــــ ” گلن ایـــــل ” ــــــــــــــ galan il
من هستم : من وارام ــــــــــ man vaaraam
تو هستی: سن وارسان_________ san vaarsaan
او هست: او واردی ــــــــــــــ o vaardi
هستیم: واریخ ــــــــــــــ vaarikh
هستنن : واردیلار ـــــــــــ vaardilaar
هستین: وارسیز ـــــــــــــــــ vaarsiz
کلا “هست” تو ترکی میشه “وار"ــــــــــ “vaar”
من دارم : منیم واریم دی ـــــــــ manim vaarim di
تو داری: سنین واریندی ـــــــــــ sanin vaarin di
اون داره: اونین واریدی ــــــــــــــ onin vaaridi
اونا دارن: اولارین وارلاریدی ـــــــــ o laarin vaarlaari di
ماداریم: بیزیم .اریمیز دی ـــــــــ bizim vaarimizdi
شما دارین: سیزین واریز دی ـــــــ sizin variz di
حالا اگه بخوایم اینارو منفی کنیم:
” نه ” تو ترکی میشه"یوخ"ــــــــــ “yokh”
ندارم:یوخوم دی ــــــــــــ yokhoom di
نداری: یوخوندی ــــــــــyokhoon di
ندارد:یوخودی ــــــــــــyokhoodi
نداریم :یوخو موزدی ـــــــــــyokhomooz di
ندارید:یوخوز دی ـــــــــــــ yokhooz di
ندارند:یوخلاریدی ــــــــــــ yokhlaridi
اینام معنی چیزای متفرقه که خواسته بودی پاشا جون.
لطفا :لوطفن ـــــــــــ lootfan
خواهش میکنم :خواهش ایلیرم ــــــــــ khaahesh elieram
متشکرم: تشکرالیرم ــــــــــ tashakor eliram
ممنون: ساغ اول ـــــــــsagh ol
زنده باشی : یاشا ــــــــــ ya sha
بفرمایید: بویورون ـــــــــــ booyooroon
بفرما: بویور ــــــــــــــbooyoor
گوش کن:گولاغ اس:goolagh us (اصلا ازاین به بعد هرجا حرفuدیدی یعنی آ و a یعنی ا)
مواظب باش : گوزاد دا : gozad da
نگاه کن: باخ ـــــــــــ bukh
چقدر عجیب!!! __________ مثلا میشه گفت “نا قد عجیب دی ـــــــnughad ajib di
کی؟ : هاواخ ــــــــــ huvukh?
چه وقت؟ : نه زمان؟ ـــــــــــna zamaun
چی؟ :نه مه نه ؟ ـــــــــــnamana
کدام؟: هانچی ؟ ــــــــhun chi?
خوب :قشح ـــــــــ ghashah
بد :پیس ــــــــــ pis
زیبا: گوزل ـــــــــ gozal
بزرگ :بو یوح ــــــــــ boyyoh یا یکا ـــــــــــ yeka
کوچیک: چی چیح ،بالاجا ــــــــــchi chih___ bu lu ju
جدید:تازا ـــــــــــ tuzu
کهنه:کهنه ـــــــــkoh na
اینجا اونجا: بورا اورا ـــــــــbooru oru
«تانیشلیخ و احوال سوروش ماخ» «tunishlikh va ahvul soroosh mukh»
صبح بخیر saharin kheyr olsoon سحرین خیر السون
روز بخیر goon uydin گون ایدین
شب بخیر gejan kheyr olsoon گجن خیر السون
سلام.حالتان چطور است؟ salum.huliz najordi? سلام .حالیز نجوردی؟
خیلی خوبم .متشکرم chokh yukhjiyum.sughol چوخ یاخجیام.ساغول
شما چطورید؟ siz najor sooz? سیز نجورسوز؟
اسم من…است manim udim…di منیم ادیم…دی.(مثلا: manim udim sepida di)
اسم شما چیه؟ sizing udiz nadi? سیزین ادیز ندی؟
ممنون sughol ساغول
خوشحال شدم sevin dim سوین دیم
به خدا میسپارمتون ulahu tupshirum الله ها تاپشیرام
میبینمتون gorosharookh گوروشاروخ
ساعت چند؟ suhut nechada? ساحات نچه دا؟
این دوستمه. Boo yoldushim di بو یولداشیم دی.
من در…زندگی میکنم. yashiram Man … من…یاشی رام
شما اهل کجاین؟ siz huruli siz? سیز هارا لی سیز
متاهلین؟ evhi siz? ائولی سیز؟
مجردین؟ soobuy siz? سوبای سیز؟
کی؟ huvukh? هاواخ؟
کجا؟ hurdu? هاردا؟
معذرت میخوام. Ozr istiram? اوزر ایستیرم
میتونم با…صحبت کنم. Eliya boolam …danisham ائلیه بولم …دانیشام
دوباره بر میگردم. Gina galam. گینه گلم
بفرمایین booyouroon بویورون
مزاحم که نیستم. Mozuhim ki dairam مزاحیم کی دئیرم
با من بیا Ma nan gal من نن گل
اینجا بمون Boordu gul بوردا گال
یکم صبر کن Bir uz doz بیر از دز
اول از همه باید… Har shey dan ghubukh garah… هر شی دن قاباخ گرح…
هر چه زودتر بهتر Nuvar ta teztar yahketar… ناورته تزتر یاخجی تر…
اشتباه میکنی Eshtebuh elisan اشتباح الیسن
فهمیدی؟ Booldin? بولدین؟
من نمیفهمم Man boolmiram من بولمیرم
کمک نمیخوای؟ Komahlihk estamisan کومح لیخ ایستمیسن؟
خوش اومدی Khosh galdin خوش گلدین
یادم نمیاد!! Yudimu galmir!! یادیما گلمیر!!
چه قیمته؟ Ne chadi نه چه دی؟
یادت نره؟ ؟ Yudindun chikhmiyu یادیندان چیخ می یا؟
صبح بخیر Saharin kheyr olsoon سحرین خیر السون
شب بخیر Gejan kheyr olsoon گجن خیر السون
اسمت چیه؟ ؟Udin nadi آدین ندی؟
سلام برسون به خانوادت Khunivudiya salum yetir. خانوادیه سلام یتیر
تبریک میگم Tabrik deira تبریک دئیرم
تسلیت میگم Tasliyat deiram تسلیت دئیرم
شرمنده این یکیو دیگه
نمیتونم بهت بگم! Sharmanda du booni eliyamaram diyam!
شرمندا دا بونی الی یمرم دیم!
داری اذیت میکنی ها!!! Aziyat elisan ha! اذیت الی سن ها!!!
کی این کارو کرد؟ Boo eshi kim gordi? بو ایشی کیم گوردی؟
همه چی خوبه؟ Har shey yukhjidi? هرشی یاخجی دی ؟
مشکلی ندارین؟ Moshkeliz yokhdi? مشکلیز یوخدی؟
من دارم میرم Man gediram من گدیرم
باقیش ماله خودت Ghuluni sanin گالانی سنین
قابل نداره Ghubili yokhdi قابیلی یوخدی
تنهایی؟ Tah san? تح سن؟
ترکی بلدی؟ Torki bushurisun? ترکی باشاریسان؟
آره ولی کم یه Han.umu biruz هن.اما بیر از
یه چیزایی میفهمم Bi sheylar booloram بیرشی لربولورم
اسامی حیوانات اسب Ut آت بز Gechi گچـــی
الاغ Ghutir قاطیـــر
خــــر Esh shak اش شک
سگ it ایت
مرغ Toyookh تویوخ
خروس Khorooz خوروز
لاک پشت Tosbughu توس باقا
گنجشک Goosh گــوش
سوسک Perpesli پرپس لی
زنبور Uri آری
گاو(ماده) Inah اینح
گاو(نر) Dunu دا نا
گاو mul مال
گوسفند Duvur داوار
گوسفند(م) Dishi دیشی
گوسفند( ن) Ikah ای کح
خرس uyi آیی
خرگوش doshun دوشان
روباه Tolki تول کی
مار Ilun ایلان
شتر Dava دوا
قورباغه ghoorbuvu قورباوا
موش Seechun سی چانل
کلاغ Gurgu گارگا
گرگ Goot گوت
عقرب uvarab آورب
پشه mevmev مو مو
مگس Chibin-milchah چی بین –میلچح
عنکبوت torutun تورآتان
مورچه Gurishgu گاریشگا
کرم خاکی Namgoordi نم گوردی
گوساله Bi zov بی زو
بره korpa کورپه
